Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych

Data dodania: sobota, 29 sierpnia 2020, autor: centrumprasowe.pap.pl

Po odzyskaniu niepodległości w 1991 roku Kazachstan zrezygnował z czwartego na świecie co do niszczycielskiej mocy arsenału broni jądrowej odziedziczonego po Związku Radzieckim, a w dniu 29 sierpnia 1991 roku zamknął poligon atomowy w Semipałatyńsku, co stało się najbardziej znaczącym wkładem we wzmocnienie reżimu nierozprzestrzeniania broni jądrowej.

W dniu 2 grudnia 2009 r. z inicjatywy Republiki Kazachstanu przyjęta została rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ, która ogłosiła 29 sierpnia jako Międzynarodowy Dzień sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, zgodnie z którą corocznie będą odbywały się wydarzenia mające na celu przypominanie światu o tragicznych skutkach prób nuklearncyh i zapobieganie ich wznowieniu w przyszłości. Jest to uznanie przez społeczność międzynarodową ważnego znaczenia daty 29 sierpnia – dnia oficjalnego zamknięcia poligonu w Semipałatyńsku, co ma historyczną doniosłość nie tylko dla Kazachstanu, ale dla całej ludzkości.

Rezolucja zawiera wezwanie do wszystkich państw członkowskich, instytucji ONZ, społeczeństwa obywatelskiego, środowisk akademickich, mediów i określonych osób do odpowiedniego upamiętniania Międzynarodowego Dnia Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, w tym poprzez wykorzystanie wszelkich elementów działalności informacyjno-edukacyjnej.

Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych odbył się po raz pierwszy w 2010 roku. Od tego czasu Dzień ten jest obchodzony co roku na całym świecie w ramach różnych wydarzeń, takich jak sympozja, konferencje, wystawy, konkursy, publikacje, wykłady w instytucjach akademickich, programy informacyjne i inne uroczystości. W Organizacji Narodów Zjednoczonych również corocznie organizuje się wydarzenia poświęcone temu Dniu.

W dniu 26 sierpnia 2010 r. w Astanie odbyła się Konferencja poświęcona Międzynarodowemu Dniu z udziałem Sekretarza Wykonawczego Komisji Przygotowawczej Organizacji Traktatu o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową (ang. Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty; CTBT) Pana Tibora Tótha, kierownictwa Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) i innych organizacji międzynarodowych. W wyniku Konferencji jej uczestnicy przyjęli Apel, w którym zwrócono szczególną uwagę na ogromny wkład dokonany w światowy proces rozbrojenia jądrowego i nierozprzestrzeniania broni przez Pierwszego Prezydenta Republiki Kazachstanu Pana Nursułtana Nazarbajewa. W Apelu również wezwano do najszybszego wejścia w życie Traktatu „CTBT”.

W dniach 12-13 października 2011 r. w miastach Astana i Semej (do 2007 r. – Semipałatyńsk) zorganizowano Międzynarodowe Forum „O świat wolny od broni jądrowej” poświęcone 20. rocznicy Niepodległości Kazachstanu i 20. rocznicy zamknięcia poligonu atomowego w Semipałatyńsku.

W pracy Forum uczestniczyli: dyrektor generalny MAEA Yukiya Amano, sekretarz Wykonawczy Komisji Przygotowawczej CTBTO Tiber Tóth, pierwszy zastępca sekretarza ds. Energii USA Daniel Poneman, przedstawiciele innych organizacji międzynarodowych oraz Parlamentów Francji, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Japonii, szefowie misji dyplomatycznych akredytowanych w Kazachstanie, przedstawiciele środowiska akademickiego i organizacji pozarządowych.

W wyniku Forum jego uczestnicy przyjęli „Deklarację Astanińską”, w której uznano, że ogłoszenie 29 sierpnia Międzynarodowym Dniem Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych przyczyni się do osiągnięcia celów związanych z rozbrojeniem i nierozprzestrzenianiem broni jądrowej, światowym zakazem prób jądrowych i światem wolnym od broni jądrowej.

27-29 sierpnia 2012 r. w miastach Astana, Semej i Kurczatow odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Od zakazu testów jądrowych do świata wolnego od broni jądrowej”, która zbiegła się w czasie z Międzynarodowym Dniem Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych i 21. rocznicą zamknięcia poligonu w Semipałatyńsku. W Konferencji wzięli udział szefowie i deputowani Parlamentów z 46 krajów świata.

Z trybuny Konferencji Prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew zapowiedział rozpoczęcie międzynarodowego projektu „ATOM” (ang. Abolish Testing: Our Mission), wzywając jej uczestników i wszystkich ludzi dobrej woli na świecie do wsparcia Projektu „ATOM” poprzez podpisanie elektronicznej petycji do rządów krajów świata z wezwaniem do porzucenia testów atomowych na zawsze. Głowa państwa ponownie wezwał do najszybszego opracowania i przyjęcia Powszechnej Deklaracji Świata Wolnego od Broni Jądrowej.

Celem projektu ATOM jest doprowadzenie do rzeczywistej, trwałej zmiany poprzez zjednoczenie ludzi na całym świecie w walce o ostateczne zaprzestanie testów broni atomowej i całkowite uwolnienie świata od broni jądrowej.

W ramach projektu każdy, kto sprzeciwia się broni atomowej, może podpisać internetową petycję skierowaną do rządów na całym świecie, wzywając do trwałego zakończenia prób nuklearnych, doprowadzić do szybkiego wejścia w życie Traktatu o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową, a tym samym zrobić ważny krok w kierunku budowania świata bez zagrożenia nuklearnego.

Projekt ATOM został zaprezentowany: w Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (ang. Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons; OPCW) w Hadze; siedzibie europejskiego biura ONZ w Genewie; w Senacie USA i ośrodkach badawczych w Waszyngtonie; w siedzibie Organizacji Traktatu o całkowitym zakazie prób jądrowych w Wiedniu, w Japonii (Tokio, Hiroszima, Nagasaki), w wydawnictwie dziennika „Argumenty i Fakty” w Moskwie; w Fundacji Konrada Adenauera w Berlinie, a także w ramach specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku oraz międzynarodowych konferencji poświęconych humanitarnym konsekwencjom prób jądrowych w Norwegii (Oslo), Meksyku (Nayarit) i Wielkiej Brytanii (Londyn, Edynburg).

W dniu 5 września 2013 r. odbyło się specjalne posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęcone Międzynarodowemu Dniu Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych.

W 2015 r. Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych obchodzony był 10 września w siedzibie ONZ w ramach nieformalnego spotkania w sali Rady Powierniczej. Uczestnicy spotkania poruszyli tak kluczowe kwestie, jak środki na rzecz dalszego postępu w zakresie rozbrojenia jądrowego i nieproliferacji.

W dniu 29 sierpnia 2016 r. w Astanie, w ramach aktywizacji Światowego Ruchu Anty-Jądrowego, wraz ze znaną organizacją pozarządową „Parlamentarzyści na rzecz nierozprzestrzeniania broni jądrowej i rozbrojenia” (ang. Parliamentarians for Nuclear Non-Proliferation and Disarmament; PNND) odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Budowa świata bez broni atomowej” poświęcona 25. rocznicy zamknięcia poligonu w Semipałatyńsku. W konferencji udział wzięli przedstawiciele z ponad 50 krajów, w jej wyniku przyjęto Dokument Końcowy „Wizja Astany: od radioaktywnej mgły do świata bez broni jądrowej”.

29 sierpnia 2017 r. z udziałem Prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa oraz dyrektora generalnego MAEA Yukiya Amano odbyło się uroczyste otwarcie budynku „Banku nisko wzbogaconego uranu (LEU) MAEA” w Ulbińskim zakładzie metalurgicznym. Udostępniając swoje terytorium na lokalizację Banku, Kazachstan po raz kolejny przyczynił się do wzmocnienia nieproliferacji broni masowego rażenia i stworzenia zupełnie nowego mechanizmu gwarantowanych dostaw LEU do państw członkowskich MAEA.

W dniu 29 sierpnia 2018 roku w Astanie zorganizowano Międzynarodową Konferencję Organizacji Traktatu o całkowitym zakazie prób jądrowych (CTBTO) „Pamiętając o przeszłości, patrząc w przyszłość”. W wydarzeniu wzięli udział członkowie „Grupy wybitnych działaczy CTBTO” – znanych międzynarodowych postaci i działaczy popierających wejście w życie Traktatu, a także „Grupy Młodzieżowej CTBTO” – młodych profesjonalistów i studentów z różnych krajów świata.

29 sierpnia 2019 roku w Nur-Sultanie (do marca 2019 r. – Astana) odbyła się uroczysta ceremonia wręczenia „Nagrody Nazarbajewa za świat bez broni jądrowej i bezpieczeństwo globalne”. Laureatami zostali sekretarz wykonawczy CTBTO Lassina Zerbo oraz śp. dyrektor generalny MAEA Yukiya Amano.

Z inicjatywy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Kazachstanu sekretarz generalny ONZ António Guterres przesłał uczestnikom ceremonii przekaz wideo, w którym zaznaczył, że świat wolny od broni jądrowej, w tym zakaz prób jądrowych, pozostaje najważniejszym priorytetem ONZ w zakresie rozbrojenia. W związku z tym Sekretarz Generalny ONZ podziękował pierwszemu prezydentowi Kazachstanu Nursułtanowi Nazarbajewowi za zaangażowanie w tę sprawę i ustanowienie tej nagrody.

Ponadto, w ramach inicjatywy zjednoczenia wysiłków wszystkich państw należących do stref wolnych od broni jądrowej, w ramach aktywizacji Światowego Ruchu Antynuklearnego w dniach 28-29 sierpnia 2019 r. w Nur-Sultanie, wraz z Biurem Narodów Zjednoczonych ds. Rozbrojenia (UNODA) zorganizowano seminarium „Rozwój i wzmocnienie mechanizmów konsultacji między istniejącymi strefami wolnymi od broni jądrowej”.

Wreszcie, 29 sierpnia 2019 roku w Nowym Jorku Stały Przedstawiciel Kazachstanu przy ONZ Kairat Umarow uroczyście przekazał Sekretariatowi ONZ dokument o ratyfikacji Traktatu o Zakazie Broni Jądrowej (ang. Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons; TPNW).

W ten sposób Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, wraz z innymi wydarzeniami i działaniami, przyczynia się do tworzenia globalnego środowiska, które otwiera bardziej optymistyczne perspektywy przejścia w kierunku świata wolnego od broni jądrowej.

W dniu 26 sierpnia 2020 r. odbędzie się wydarzenie w formacie wideokonferencji poświęcone Międzynarodowemu Dniu Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, jakim jest29 sierpnia. Podczas uroczystości z udziałem sekretarza generalnego ONZ António Guterresa i przewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego ONZ Tijjani Muhammad-Bande, sekretarz wykonawczy CTBTO Lassina Zerbo planuje oficjalnie zaprezentować pierwszego prezydenta Kazachstanu – Elbasy Nursułtana Nazarbajewa i byłą prezydent Finlandii Tarji Halonen w nowym wyjątkowym statusie – „mistrzów CTBTO”.

Ponadto w stolicach Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii są planowane oficjalne wideokonferencje z okazji tej daty. W szczególności, w dniu 2 września 2020 r. w Waszyngtonie „Amerykańskie Stowarzyszenie Kontroli Broni” i Centrum Badań Politycznych „SUNY-Albany” poprowadzą seminarium internetowe na temat „Wzmocnienie normy zakazu prób jądrowych”, w którym wezmą udział eksperci z USA i Kazachstanu w zakresie rozbrojenia jądrowego i nieproliferacji.

W dniu 8 września 2020 r. w Londynie odbędzie się seminarium internetowe na temat „Wielostronna współpraca w okresie post-COVID – szansa na osiągnięcie świata bez broni jądrowej”.