Zużyte wysoko wzbogacone paliwo z reaktora Maria trafiło do zakładu przerobu

Data dodania: środa, 28 września 2016, autor: me.gov.pl

Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych w dniach 24-26 września 2016 roku, zorganizował wywóz zużytego wysokowzbogaconego paliwa jądrowego. Wszystko odbyło się zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy Rządem Polskim a Departamentem Energii USA. Jego elementem jest Program Redukcji Zagrożeń Globalnych (GTRI), którym Polska została objęta. Zakłada on, że wysoko wzbogacone zużyte paliwo jądrowe wróci do kraju producenta, którym w przypadku Polski jest Rosja.

Był to już ósmy i ostatni taki transport, który miał miejsce latach 2009 – 2016. Tym samym obszar naszego kraju stał się wolnym od zużytego wysoko wzbogaconego paliwa jądrowego. Całość operacji przeładunku i transportu materiałów jądrowych z Polski sfinansował Rząd Stanów Zjednoczonych.

Kolumna transportowa ruszyła w sobotę 24 września 2016 r. ze Świerku pod Warszawą, gdzie ulokowany jest reaktor MARIA, z którego pochodziły zużyte wysoko wzbogacone elementy paliwowe i dotarła na lotnisko im. Lecha Wałęsy w Gdańsku około godz. 1:00 w nocy, w niedzielę 25 września 2016 r. Transport kilku ciężarówek z kontenerami zabezpieczany był przez Policję i inne służby bezpieczeństwa. Na lotnisku w Gdańsku nastąpił przeładunek kontenerów ze specjalnymi pojemnikami, zawierającymi materiały jądrowe, do samolotu transportowego AN-124 Rusłan. W poniedziałek 26 września 2016 r. o godz. 10:15 samolot z ładunkiem opuścił lotnisko w Gdańsku i udał się w drogę do Rosji. Ładunek dotarł do lotniska docelowego 26 września ok. godziny 19:30. Na lotnisku zostały podpisane dokumenty przekazania ładunku stronie rosyjskiej.

Cała operacja logistyczna przygotowywana była z udziałem specjalistów polskich, rosyjskich i amerykańskich. W Polsce przygotowanie do transportu lotniczego trwały dwa lata. Korzystano z doświadczeń krajów, które wcześniej wykorzystały transport lotniczy do tego typu przewozów np. doświadczeń węgierskich. Pojemniki, jak również kontenery były odpowiednio zabezpieczone i kontrolowane przez specjalistów z EURATOMU, Państwowej Agencji Atomistyki, przedstawicieli ZUOP oraz ekspertów rosyjskich i amerykańskich obecnych podczas tej operacji.

W ósmym transporcie wywieziono 51 elementów paliwowych. Zostały one umieszczone w specjalnych pojemnikach TUK 19 przygotowanych do transportu lotniczego. Pojemniki z zużytym wysoko wzbogaconym paliwem jądrowym załadowano do 6 kontenerów po trzy sztuki (w jednym były dwa). Ten sposób transportu spełnia wszystkie wymagania i normy bezpieczeństwa polskie i europejskie.

Na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Rządem Polskim, a Departamentem Energii Rządu Stanów Zjednoczonych, podpisanym w 2009 r., Polska objęta została Programem Redukcji Zagrożeń Globalnych (Global Threat Reduction Initiative – GTRI). Podmiotem odpowiedzialnym za realizacje tego programu w Polsce został wyznaczony ZUOP. GTRI to szereg inicjatyw Departamentu Energii Stanów Zjednoczonych, mających na celu pomoc innym krajom w zmniejszeniu zagrożeń globalnych, poprzez zabezpieczenie lub usunięcie materiałów jądrowych wysokowzbogaconych w uran-235, oraz zużytego paliwa jądrowego, które mogłyby stanowić potencjalne zagrożenie dla wspólnoty międzynarodowej, gdyby dostały się w niepowołane ręce.

Inicjatywa ta została podjęta przez Prezydenta USA Baracka Obamę, aby zmniejszyć ryzyko ataku terrorystycznego z wykorzystaniem materiałów jądrowych. Misją GTRI jest usunięcie lub należyte zabezpieczenie materiałów jądrowych wysokiego ryzyka na całym świecie, które stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa społeczności międzynarodowej.

W polskich reaktorach badawczych zlokalizowanych w ośrodku w Świerku, stosowane było zarówno paliwo nisko jak i wysokowzbogacone. Paliwo niskowzbogacone (wzbogacenie w uran 235 < 20%) wykorzystywane było w początkowym etapie eksploatacji rektora EWA, po czym reaktor został przystosowany do pracy z wykorzystaniem paliwa wysokowzbogaconego (wzbogacenie w uran 235 > 20%). Po wyłączeniu reaktora EWA w 1997 r., Polska posiada tylko jeden reaktor badawczy MARIA, który od początku swojego istnienia do 2013 r. wykorzystywał paliwo wysoko wzbogacone. Obecnie reaktor Maria pracuje tylko na niskowzbogaconym paliwie jądrowym, co wymagało poważnym zmian w reaktorze.

Paliwo po uzyskaniu określonego stopnia zużycia, pozostawało w przechowawczych basenach technologicznych reaktorów, a następnie było przetransportowywane do mokrych przechowalników, które gwarantowały dalsze bezpiecznie przechowywanie dla tego typu materiałów.

W Polsce to Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych jest odpowiedzialny za zagospodarowanie odpadów promieniotwórczych w tym materiałów jądrowych i wypalonego paliwa jądrowego. Od lat 60-tych XX wieku prowadzi składowisko przeznaczone do składowania odpadów promieniotwórczych nisko i średnio aktywnych w miejscowości Różan niedaleko Ostrołęki. ZUOP jest nadzorowany przez Ministerstwo Energii.