Serwis informacyjny
Radon w domu. Skąd się bierze, jak go wykryć i czy zagraża zdrowiu?
Data dodania: czwartek, 23 października 2025, autor: Artykuł sponsorowany
Radon to bezbarwny, bezwonny i radioaktywny gaz, który może gromadzić się w budynkach mieszkalnych, zwłaszcza tam, gdzie podłoże geologiczne zawiera dużo uranu. Choć jest niewidoczny i nie daje bezpośrednich objawów, jego obecność w powietrzu stanowi realne zagrożenie dla zdrowia. Skąd bierze się radon, jak go wykryć i jakie obowiązują normy jego stężenia w Polsce?
Radon w domu. Skąd się bierze, jak go wykryć i czy zagraża zdrowiu? (mat.pras.)
Radon (Rn-222) powstaje w naturalnym procesie rozpadu radu, który z kolei jest produktem rozpadu uranu obecnego w skałach i glebie. To gaz szlachetny, który łatwo przenika przez pory gruntu, pęknięcia w fundamentach i szczeliny wokół instalacji, dostając się do wnętrza budynków.
W dobrze wentylowanych pomieszczeniach szybko się rozprasza, ale w szczelnych domach jego stężenie może wzrastać do niebezpiecznego poziomu.
Warto pamiętać, że promieniowanie jonizujące to zjawisko powszechne. Występuje nie tylko w glebie i wodzie, ale także w materiałach budowlanych, takich jak granit czy beton. Radon jest więc naturalnym elementem środowiska, lecz jego koncentracja zależy od lokalnych warunków geologicznych i konstrukcji budynku.
Ścieżka rozpadu radonu
Izotop Rn-222 ma czas połowicznego rozpadu wynoszący około 3,8 dnia. Rozpada się do kolejnych radioaktywnych produktów: polonu-218, ołowiu-214, bizmutu-214 i polonu-214. W wyniku promieniotwórczego rozpadu radonu-222 emitowane jest promieniowanie alfa i powstają niebezpieczne dla organizmu człowieka produkty rozpadu radonu – metale ciężkie takie jak polon, bizmut i ołów. Cząstki alfa które, gdy dostaną się do płuc wraz z wdychanym powietrzem, mogą uszkadzać komórki nabłonka dróg oddechowych.To właśnie energia tych cząstek odpowiada za biologiczne skutki promieniowania, a długotrwała ekspozycja na wysokie stężenia radonu znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuca.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), radon jest drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną tego nowotworu. W przypadku osób palących oba czynniki działają synergicznie, co dodatkowo potęguje ryzyko.
Gdzie w Polsce występuje najwięcej radonu?
Poziom stężenia radonu zależy głównie od rodzaju skał i zawartości uranu w podłożu. W Polsce obszary o najwyższym potencjale radonowym znajdują się przede wszystkim na terenach górskich i podgórskich, zwłaszcza w Sudetach. Podwyższone stężenia notuje się m.in. w Kotlinie Kłodzkiej, w masywach granitowych Karkonoszy i Strzegomia, a także w Górach Izerskich i na obszarze bloku przedsudeckiego.Nie oznacza to jednak, że problem nie dotyczy innych regionów kraju. Lokalne warunki geologiczne, sposób wykonania fundamentów i wentylacji mogą sprawić, że nawet w centralnej Polsce pojawią się miejsca o podwyższonych stężeniach radonu. Dlatego jedynym wiarygodnym sposobem oceny jest bezpośredni pomiar w konkretnym budynku.
Jak wykryć radon w domu?
Do pomiaru stężenia radonu stosuje się kilka metod, różniących się czasem trwania i dokładnością:- Pomiary długoterminowe – prowadzone przez co najmniej trzy miesiące (najlepiej przez rok), wykorzystują pasywne detektory śladowe typu CR-39. To najdokładniejsza metoda pozwalająca określić średnioroczne stężenie gazu.
- Pomiary krótkoterminowe – trwają od kilku dni do kilku tygodni. Wykorzystują pochłaniacze węglowe lub elektroniczne monitory. Dają szybki wynik, ale nie zawsze są reprezentatywne dla całego roku.
- Monitory ciągłe – urządzenia elektroniczne rejestrujące zmiany stężenia radonu w czasie. Stosowane są do diagnostyki i kontroli działania systemów wentylacyjnych oraz ochronnych.
Normy dopuszczalnego stężenia radonu
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia, średnioroczne stężenie radonu w pomieszczeniach mieszkalnych nie powinno przekraczać 100 Bq na metr sześcienny. Jeśli nie da się osiągnąć tego poziomu, za dopuszczalny uznaje się maksymalnie 300 Bq na metr sześcienny.W Polsce obowiązuje norma zgodna z dyrektywą Unii Europejskiej 2013/59/Euratom, która określa 300 Bq na metr sześcienny jako poziom referencyjny dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. W przypadku nowo projektowanych budynków zaleca się stosowanie rozwiązań konstrukcyjnych ograniczających napływ radonu z gruntu już na etapie budowy.
Jak obniżyć stężenie radonu w budynku?
Jeśli pomiary wykażą przekroczenie dopuszczalnych wartości, istnieje kilka skutecznych metod ograniczania napływu radonu:- zastosowanie aktywnej depresji podpodłogowej, czyli systemu rur i wentylatora usuwających powietrze spod fundamentów,
- uszczelnienie pęknięć i szczelin w posadzce oraz wokół instalacji,
- zwiększenie wentylacji pomieszczeń – zwłaszcza tych na parterze i w piwnicy,
- instalacja membran przeciwradonowych w nowych budynkach lub przy generalnym remoncie.
Radon – niewidzialny, ale kontrolowalny
Promieniowanie i pierwiastki promieniotwórcze to naturalny element naszego środowiska. Towarzyszą nam od zawsze, również w materiałach budowlanych, wodzie i glebie. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy naturalne procesy prowadzą do nagromadzenia radonu w zamkniętych przestrzeniach.Świadomość zagrożenia, proste pomiary i odpowiednie rozwiązania techniczne pozwalają skutecznie ograniczyć ryzyko. Radon to przykład zjawiska, które można łatwo zrozumieć, zmierzyć i kontrolować. Więcej porad dotyczących budowy i utrzymania zdrowego domu znajdziesz na Nieruchomosci-online.pl w sekcji Budowa i remont.