Warszawa ma najnowszy system monitorowania radioaktywnych skażeń wody

Data dodania: wtorek, 12 lipca 2016, autor: ncbj.gov.pl

Naukowcy zakończyli prace nad innowacyjnym systemem pomiaru potencjalnych skażeń radioaktywnych w stołecznych wodociągach. Ciągłość kontroli i szybkość działania to niewątpliwe jego atuty. Warszawa, jaki pierwsza na świecie, korzysta z tego najnowszego rozwiązania ochrony ludności cywilnej.

Od poniedziałku do środy (4-6 lipca br.) w Warszawie międzynarodowy zespół ekspertów podsumowywał ponad dwuletnie prace w ramach projektu TAWARA-RTM (TAp WAter RAdioactivity Real Time Monitor). Zadania o wartości 3,6 mln euro wykonywane były w ramach projektu FP7 Security Unii Europejskiej. Ich efektem jest zainstalowanie innowacyjnego systemu pomiaru poziomu potencjalnych skażeń radioaktywnych na stacji uzdatniania wody w Zakładzie Północnym Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A.

Zaletą opracowanego systemu jest możliwość monitorowania potencjalnych skażeń radioaktywnych na bieżąco w trybie ciągłym. Dzięki temu, po przekroczeniu dopuszczalnego poziomu stężenia radionuklidów w wodzie, detektor wczesnego ostrzegania wygeneruje sygnał alarmowy, co pozwoli zatrzymać dystrybucję wody zanim dotrze do odbiorców oraz szybką reakcje odpowiednich służb. Rozwiązanie to zabezpiecza również sieci wodociągowe przed kontaminacją. Pracująca w tym samym czasie druga część układu, w którego skład wchodzi układ detekcyjny, zaprojektowany i testowany w Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), określi rodzaj zanieczyszczenia poprzez spektroskopię promieniowania gamma i pozwoli podjąć odpowiednie środki zaradcze. To zasadnicza różnica w porównaniu z dotychczasowymi rozwiązaniami bazującymi na standardowej kontroli – okresowym badaniu regularnie pobieranych próbek wody z wybranych miejsc układu uzdatniania i dystrybucji wody.

- Tym samym Warszawa, jako pierwsze miasto na świecie, może korzystać już z kompleksowego rozwiązania monitorowania wody w czasie rzeczywistym oraz innowacyjnego systemu spektroskopowego identyfikacji skażeń – podkreśla prof. Krzysztof Kurek, dyrektor NCBJ. – To właśnie w naszym instytucie opracowaliśmy jeden z elementów instalacji – prototyp układu detekcyjnego do identyfikacji śladowych ilości radioizotopów w wodzie - dodał prof. Kurek.

Podstawą systemu są trzy detektory. Pierwszym z nich jest detektor promieniowania gamma, który generuje sygnał alarmowy w przypadku wykrycia skażenia o dużej skali na etapie ujmowania wody. Dzięki temu możliwe jest wstrzymanie pompowania wody na układ technologiczny stacji uzdatniania, co pozwala na uniknięcie skażenia samej stacji. Jako drugi zainstalowany jest detektor cząstek alfa i beta, zanurzony w wodzie i pracujący w czasie rzeczywistym służy do wykrywania śladowych skażeń. To on generuje sygnał alarmowy w przypadku wykrycia skażenia po etapie uzdatniania wody. W przypadku wystąpienia alarmu, woda będzie kierowana do spektrometru gamma, którego zadaniem będzie zidentyfikowanie rodzaju skażenia. Co więcej, całość systemu monitorującego jest zaprojektowana tak, aby w przyszłości można było ją rozszerzyć o możliwość identyfikacji zagrożeń chemicznych i biologicznych. Naukowcy chcieliby także zabezpieczyć sieć wodociągową przed cyberatakami.

- System do monitorowania poziomu skażeń radioaktywnych w wodzie w czasie rzeczywistym ma niebagatelne znaczenie dla podnoszenia bezpieczeństwa mieszkańców korzystających z wody przeznaczonej do spożycia i jest istotnym uzupełnieniem standardowej kontroli jakości wody prowadzonej przez wodociągi. Ciągłość kontroli i szybkość działania może okazać się kluczowym czynnikiem np. w przypadku zagrożenia terrorystycznego – zaznacza mgr inż. Anna Olejnik, główny technolog ds. wody MPWiK w m.st. Warszawie S.A.

W europejskim projekcie badawczym TAWARA RTM uczestniczą naukowcy z Uniwersytetu w Padwie i Uniwersytetu w Pizie, Włoskiej Krajowej Agencji Naukowo-Badawczej ENEA, firmy Scionix z Holandii (producent detektorów promieniowania jonizującego) i CAEN z Włoch (producent aparatury do rejestrowania sygnałów). Ze strony Polski w przedsięwzięciu zaangażowane jest Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) oraz firma prawnicza Wardyński i Wspólnicy sp. k.