Last Energy wraz ze stanami Utah i Teksas pozwały US NRC

Data dodania: piątek, 17 stycznia 2025, autor: nuclear.pl

Spółka Last Energy wraz ze stanami Utah i Teksas pozwały przed sądem federalnym w Teksasie amerykański dozór jądrowy US NRC (ang. Nuclear Regulatory Commission).

Powodzi uważają, że amerykańskie prawo atomowe (Atomic Energy Act z 1954 r.) umożliwia NRC wymaganie licencji tylko od takich reaktorów, które mogą stanowić istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego (w kontekście tzw. „common defense and security”) lub zdrowia i bezpieczeństwa publicznego („public health and safety”). Według powodów, NRC błędnie uznaje, że każdy reaktor podlega pełnej procedurze licencyjnej.

Powodzi uważają więc, że NRC nie ma mandatu w zakresie oceny bezpieczeństwa małych reaktorów jądrowych i reaktory te powinny zostać wyłączone spod jej jurysdykcji. W szczególności oba stany domagają się by dotyczyło to ich niewielkich reaktorów uniwersyteckich, a Last Energy jej koncepcji reaktora energetycznego o nazwie PWR-20.

Powodzi domagają się by sąd unieważnił obecne wewnętrzne przepisy NRC, które włącza wszystkie reaktory do pełnego reżimu licencyjnego (tzw. „Utilization facility rule”), polecił NRC, aby w nowych przepisach wyraźnie wyłączyć najmniejsze i najbezpieczniejsze reaktory, które nie stanowią realnego zagrożenia dla zdrowia czy obronności, a także stwierdził w wyroku, że reaktory uczelniane oraz projekty SMR firmy Last Energy nie powinny podlegać pełnej licencji NRC.

Mimo że argumenty powodów mają pewne podstawy w literalnym brzmieniu ustawy (która wydaje się dopuszczać wyjątki dla małych, bezpiecznych reaktorów), to jednak utrwalone praktyki NRC, wieloletni brak sprzeciwu Kongresu, a także szerokie uzasadnienie bezpieczeństwa narodowego – wszystko to sprawia, że sąd może nie zdecydować się na zakwestionowanie regulacji sprzed kilkudziesięciu lat. W skrócie: powodowie będą musieli pokonać bardzo mocne argumenty o bezpieczeństwie publicznym i wyjść zwycięsko ze sporu o zakres kompetencji agencji federalnej – co jest w USA niezwykle trudne, zwłaszcza w dziedzinie energii jądrowej.

W istocie przed reaktorami jądrowymi stawia się coraz większe wymagania, które sprawiają, że koszty ich budowy są coraz wyższe, a budowy trwają coraz dłużej. Widać to zwłaszcza kiedy zestawi się działania dozorów lotniczych i jądrowych. Te pierwsze mają misję polegającą na zapewnieniu bezpieczeństwa lotnictwa przy jednoczesnym umożliwieniu jego funkcjonowania. Te drugie mają misję polegającą wyłącznie na zapewnieniu bezpieczeństwa reaktorów, bez względu na to czy ich działanie będzie możliwe czy nie. Nie wydaje się jednak, by postępowanie sądowe było słusznym kierunkiem przeprowadzania zmian zmieniających misję i nastawienie dozorów jądrowych. Nie wydaje się też by powodzi mieli szansę na wygranie tego procesu.

Last Energy na swoich stronach chwali się portfelem kontraktów wynoszących 25 miliardów dolarów (nie ujawniając jednak szczegółów). W sierpniu tego roku ogłosiła też, że po zakończeniu zbierania z rynku finansowania ma plany na wybudowanie 10000 reaktorów jądrowych w ciągu najbliższych 15 lat. Ostatnio brytyjski oddział spółki ogłosił, że cztery reaktory jej projektu mogłyby powstać w Walii do roku 2027.

Last Energy jest też obecny w Polsce, w roku 2023 podpisał listy intencyjne z Katowicką (KSSE), a rok wcześniej także Legnicką Specjalną Strefą Ekonomiczną (LSSE). Każdy z nich zakłada współpracę zmierzającą do potencjalnego uruchomienia 10 reaktorów jądrowych w każdej z nich. Last Energy podaje na swoich stronach, że zakładanymi datami uruchomienia reaktorów w KSSE jest rok 2027, nie podano daty dla LSSE. Losy projektów nie są znane.

Last Energy Polska SPV 1 sp. z o.o. złożyła też wniosek o wydanie w Polsce decyzji zasadniczej dla Jawora w pobliżu Bielska-Białej. Portal bielsko.biala.pl donosił w tej sprawie, że lokalny samorząd dowiedział się o sprawie z mediów, zaś w procesie związanym z uzyskiwaniem decyzji zasadniczej, negatywną opinię w zakresie wpływu inwestycji na bezpieczeństwo wewnętrzne państwa wydał Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Nie ma publicznych informacji na temat wydania tej decyzji zasadniczej lub odmowy jej wydania pomimo, że ustawowy, dziewięćdziesięciodniowy termin jej wydania upłynął około roku temu.

W 2023 roku z okazji targów Forum Biznesu, spółka ustawiła przy Stadionie Narodowym makietę swojego reaktora, określoną jako "prototyp". Makietę taką, choć w odmiennym kształcie, zaprezentowano w tym roku także w Waszyngtonie na targach Data Center World.