Serwis informacyjny

Dlaczego nie ma jeszcze SMR-ów?

Data dodania: wtorek, 28 marca 2023, autor: ekomoderna.blogspot.com

Główną barierą rozwoju energii jądrowej jest finansowanie budowy reaktorów: kolosalny koszt gigawatowej jednostki oraz struktura wydatków zdominowana przez koszty kapitałowe (Rys. 1, Rys. 2), czyniąca ją wybitnie podatną na problemy w długiej budowie (mediana 8 lat/GWe). Za energię jądrową płaci się z góry i aby się zwróciła, potrzebuje stabilnego kształtu rynku i przewidywalnej sytuacji politycznej przez dekady.

Gdyby reaktory dało się budować w mniejszych porcjach i szybciej - np. 8 x 200 MW zamiast 1600 MW - parametry finansowe tych inwestycji znacznie poprawiłyby się i miałyby potencjalnie większą liczbę kogeneracyjnych zastosowań w przemyśle i ciepłownictwie.

Rys. 1. Rozkład kosztu LCOE energii jądrowej wg różnych źródeł za Carelli & Ingersoll (2020)

Rys. 2. Finansowanie energetyki jądrowej wg World Nuclear Association

Na przeszkodzie małym reaktorom stoi pionowy efekt skali (economy of scale), czyli podzespoły reaktora względnie tanieją ($/kW) ze zwiększaniem jednostkowej mocy (Rys. 3). Dlatego pierwotnie małe reaktory urosły już w latach 60. do obecnej skali gigawata w poszukiwaniu redukcji kosztów. W praktyce jednak trudno jest zrealizować zyski ze skalowania pionowego dużych reaktorów i rzadko obserwowano redukcję kosztów konstrukcji w czasie ich powielania (Rys. 4, Rys. 5). Propozycja SMR-ów jest taka, żeby wycofać się trochę z paradygmatu skalowania pionowego, maksymalnie uprościć reaktor i zredukować jego koszt skalowaniem poziomym (economy of volume), czyli optymalizacją seryjnej produkcji wielu jednostkek (Rys. 6). "M" w Small Modular Reactor odnosi się do modularyzacji podzespołów, które mają być w możliwie szerokim zakresie produkowane w fabryce, gdzie łatwiej jest gromadzić doświadczenie i kontrolować jakość, a następnie składane w jak najprostszy sposób w miejscu instalacji.

Rys. 3. Wpływ skalowania pionowego na koszt budowy wg szacunków CEA (Francja) w 1991 r. Skalując reaktor z 300 do 1350 MW moc wzrasta 4.5x a OCC tylko 2.15x. Źródło: OECD (2000)

Rys. 4. "Trend" OCC oraz przyczyny eskalacji kosztów w USA wg Eash-Gates et al. (2020)

Rys. 5. OCC (2010$) dla większości reaktorów OECD z Lovering et al. (2016)

Mimo kilku dekad debatowania nad powyższym konceptem (e.g. Adams, 1996) wciąż nie jest jasne, które technologie i w jakiej mocy (np. bliżej 100 czy 500 MWe) mogą okazać się ekonomiczne. Nie wystarczy tylko zmniejszyć reaktor - trzeba w empiryczny sposób wykazać spadek kosztów pomiędzy FOAK-iem a NOAK-iem poprzez optymalizację konstrukcji, co zrekompensuje utratę pionowego skalowania. Wymagana jest na wstępie budowa kilku, kilkunastu jednostek, aby ten efekt ocenić. Modelowania wskazują, że to będzie trudne i zależne od rozwiązań zastosowanych w konkretnych modelach reaktorów (Stewart (2022), Rys. 7, Rys. 8, Rys. 9). Niemniej na średni koszt wytwarzania energii jądrowej LCOE mają przede wszystkim wpływ 3 parametry (Rothwell, 2018):

  • koszt konstrukcji (OCC, Overnight Construction Cost),
  • czas budowy,
  • koszt finansowania (WACC, Weighted Average Cost of Capital),
także nawet jeśli skalowaniem poziomym nie uda się osiągnąć bardzo niskiego OCC, to krótka, przewidywalna budowa produktów, które są lepiej dopasowane do klientów, może to częściowo zrekompensować (Rys. 10).

Rys. 6. Idea SMR-ów ma polegać na wycofaniu się z pionowego efektu skali i redukcji kosztów poprzez optymalizację projektu innymi sposobami. Źródło: Carelli & Ingersoll (2020)

Rys. 7. Szacunkowy zoptymalizowany koszt konstrukcji OCC dla 8 wybranych reaktorów lekkowodnych wg Stewart (2022). Prawy słupek zakłada redukcję kosztów uśrednioną z doświadczenia P4 (Francja) i OPR-1000 (Korea Płd.). Małe reaktory są zawsze droższe od dużych odpowiedników.

Rys. 8. Szacunkowy zoptymalizowany czas konstrukcji dla optymistycznych (góra) i pesymistycznych (dół) założeń dot. dostępnej robocizny wg Stewart (2022)

Odpowiadając zatem na tytułowe pytanie - SMR-ów nie ma, bo podstawy teoretyczne i empiryczne twierdzenia, że małe reaktory da się skomercjalizować, są nieprzekonujące. Być może po nałożeniu ograniczeń emisyjnych na przemysł, SMR-y znalazłyby swoje nisze, także warto je rozwijać, ale nie należy oczekiwać, że będzie to gejmczendżer. Duże reaktory są trudne w finansowaniu, budowie i nie pasują do dziś modnej "wizji" transformacji energetycznej, lecz również nie zanosi się, że SMR-y będą lepszym sposobem na redukcję kosztów energii jądrowej.

Rys. 9. Po lewej beton per GWe a po prawej stal per MWe vs koszt budynków wg Stewart (2022). Redukcja pionowego skalowania na ogół oznacza konsumpcję większej ilości materiałów i elementy strukturalne SMR-ów są sporo droższe. Oznaczenia jak na Rys. 7 & 8.


Rys. 10. Szacunkowy osiągalny średni koszt energii LCOE dla NOAK-ów na podst. Fig. 7 & 8 i Rothwell (2018). Jako czas konstrukcji przyjąłem medianowe ryzyko z Fig. 8. Koszt paliwa, O&M i rozbiórki dla wszystkich reaktorów $25/MWh

Żaden z SMR-ów w Europie i USA nie ma certyfikacji regulatorów ani sfinalizowanych projektów. NuScale ma co prawda certyfikację jednostki 50 MWe, ale już próbuje upratingu do 77 MWe ze względów ekonomicznych. FOAK-i SMR-ów mogą pojawić się najwcześniej gdzieś około 2030 r. (NuScale, BWRX-300, Xe-100, Natrium), ale to nie oznacza, że będziemy je od razu opłacalnie budować w Polsce. Po budowie FOAK-a trzeba zredukować koszt skalowaniem poziomym - co jest przedmiotem wątpliwości - i być może po 2040 r. NOAK-i SMR-ów pojawią się w Polsce domykając bezemisyjny system energetyczny.

Autor: ROB, https://ekomoderna.blogspot.com/

Cytowana literatura

  • Carelli, M. D. & Ingersoll, D. T (Eds.) (2020). Handbook of small modular nuclear reactors. [Link]
  • Eash-Gates, P., Klemun, M. M., Kavlak, G., McNerney, J., Buongiorno, J., & Trancik, J. E. (2020). Sources of cost overrun in nuclear power plant construction call for a new approach to engineering design. Joule, 4(11), 2348-2373. [Link]
  • Lovering, J. R., Yip, A., & Nordhaus, T. (2016). Historical construction costs of global nuclear power reactors. [Link]
  • OECD (2000). Reduction of capital costs of nuclear power plants. [Link]
  • Rothwell, G. (2018). Economics of nuclear power. [Link]
  • Stewart, W. R. (2022). Capital cost evaluation of advanced reactor designs under uncertaint and risk. [Link]

Tagi


Podziel się z innymi


Komentarze