Połowa krakowskiego synchrotronu już gotowa

Data dodania: czwartek, 16 października 2014, autor: naukawpolsce.pap.pl

W Krakowie gotowa jest już połowa Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego - Solaris. Na betonowych podporach w tunelu synchrotronu umocowano już sześć z dwunastu elektromagnesów. Pierwsze badania będzie można w nim prowadzić już w 2015 roku.

Pierwszy w Polsce synchrotron, czyli akcelerator cząstek emitujący promieniowanie elektromagnetyczne o dużym natężeniu, powstaje w Krakowie na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Będzie on służył do badań w zakresie takich nauk, jak np. biologia, chemia, fizyka, inżynieria materiałowa, medycyna, farmakologia, geologia czy krystalografia.

- Tunel pierścienia synchrotronu wypełnia się powoli sześciotonowymi elektromagnesami, z których powstanie synchrotron. W chwili obecnej na betonowych podporach w tunelu zostało umocowanych już sześć magnesów. Docelowo będzie ich dwanaście - informuje w przesłanym komunikacie Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego (NCPS).

Aktualnie zespół fizyków i inżynierów z Solaris wykonuje próby połączeń elektrycznych i pomiary odkształcenia magnesu. - Jarzmo każdego magnesu składa się z dwóch części, pomiędzy którymi będzie umieszczona komora próżniowa, w której będzie biegła wiązka elektronowa. Obecnie magnesy są rozkładane na połowy, badane jest ugięcie jarzma pod własnym ciężarem. Wykonujemy także próby instalacji komory próżniowej – mówi specjalista ds. magnesów w zespole Solaris, dr Robert Nietubyć.

Jak tłumaczą specjaliści, to standardowa procedura, która służy temu, aby wiązka elektronów przechodziła dokładnie przez oś magnesu. To ważne, by można było osiągnąć założone parametry emitowanego promieniowania rentgenowskiego.

- Magnesy wykonywane są w pionierskiej technologii opracowanej w ośrodku synchrotronowym Max IV Laboratory, działającym przy Uniwersytecie w Lund w Szwecji i udostępnionej Solaris dzięki bezprecedensowej współpracy pomiędzy ośrodkami. Innowacyjność konstrukcji magnesów polega na zintegrowaniu tradycyjnej sekwencji 25 pojedynczych elektromagnesów w jednym bloku żelaza. Takie rewolucyjne, niezwykle wymagające technologicznie rozwiązanie, zdecydowanie poprawia dokładność i stabilność konstrukcji - czytamy w przesłanym PAP komunikacie.

Koszt jego budowy to blisko 200 mln złotych - w tym budynek, synchrotron oraz dwie linie badawcze. Projekt finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.

Na świecie funkcjonuje około 60 synchrotronów, które są także motorem rozwoju technologii informacyjnych i mają ogromny wpływ na innowacyjność oraz konkurencyjność gospodarek w tych krajach, w których działają. Za pomocą synchrotronu powstało kilka przełomowych metod diagnostycznych w medycynie, urządzenie to przyczyniło się również do odkryć, za które przyznano nagrody Nobla.

Źródło: PAP - Nauka w Polsce