Rocznica powstania Instytutu Badań Jądrowych w Świerku

Data dodania: wtorek, 4 czerwca 2024, autor: nuclear.pl

W dniu 4 czerwca 1955 roku na mocy uchwały Prezydium Rady Ministrów PRL powołano do życia Instytut Badań Jądrowych w Świerku. Była to reakcja na odtajnienie przez USA, Wielką Brytanię i ZSSR części prac z fizyki jądrowej i udostępnienie technologii jądrowych innym krajom.

Początkowo IBJ został podporządkowany Polskiej Akademii Nauk, a rok później stał się instytutem resortowym Pełnomocnika Rządu do Spraw Wykorzystania Energii Jądrowej.

Organizatorem i pierwszym dyrektorem Instytutu był prof. dr Andrzej Sołtan. Dwa lata później, po rezygnacji prof. Sołtana, stanowisko to otrzymał prof. Jan Paweł Nowacki.

W 1958 roku w IBJ uruchomiono pierwszy reaktor EWA, w kolejnych latach zbudowano reaktory mocy zerowej MARYLA, ANNA i AGATA, używane do badań fizyki reaktorów. W 1966 roku podjęto decyzję o budowie drugiego polskiego reaktora badawczego MARIA. W instytucie powstał również reaktor WANDA (akronim od słów: Wodny, Akademicki, Naukowy, Dydaktyczny, Aplikacyjny), znany pod nazwą UR-100.

W ciągu niemal 30 lat działalności naukowcy ze Świerka oprócz reaktorów nauczyli się również budować akceleratory, detektory, urządzenia plazmowe.

W 1982 roku IBJ został podzielony na Instytut Problemów Jądrowych (IPJ), Instytut Energii Atomowej (IEA) oraz Instytut Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ). Likwidacja i podział IBJ były formą represji władz stanu wojennego wobec niepokornych uczonych. W 1990 roku samodzielną osobowość prawną uzyskał Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Izotopów. Następnie został ponownie włączony do IEA. W 2007 roku nazwę Instytutu Energii Atomowej zmieniono na Instytut Energii Atomowej POLATOM.

1 września 2011 roku Instytut Problemów Jądrowych i Instytut Energii Atomowej POLATOM zostały ponownie połączone, a ośrodek otrzymał nazwę Narodowe Centrum Badań Jądrowych.

Na zdjęciu sterownia zbudowanego w IBJ akceleratora Andrzej, źródło IBJ