Zastosowania

Ochrona środowiska

Techniki radiacyjne wykorzystuje się również w technologii oczyszczania gazów odlotowych z instalacji spalających m.in. węgiel. Napromieniowanie gazów wiązką elektronów powoduje zredukowanie emisji dwutlenku siarki SO2 o 95%, a tlenków azotu NOx o 80%.

Technologia opiera się na wzbudzeniu cząsteczek gazu za pomocą wiązki elektronów. SO2 i NOx są utleniane i reagują z parą wodną tworząc kwasy, które neutralizuje się amoniakiem. Otrzymany stały produkt jest handlowym nawozem sztucznym stosowanym w ogromnych ilościach jako składnik wiążący mieszanek NPK. Obydwa zanieczyszczenia usuwa się w suchym, jednostopniowym procesie.

Proces przebadano w Japonii, Stanach Zjednoczonych, Niemczech i w Polsce.

Technologię tą zastosowano w pierwszej pilotowej stacji w Elektrowni Kawęczyn, położonej w Warszawie. Jest to wielce obiecujące przedsięwzięcie w ochronie środowiska. Nowe rozwiązania, zastosowane w polskiej stacji pilotowej przedstawiono na rysunku.

EC Kawęczyn
EC Kawęczyn

Zastosowane rozwiązania prowadzą do zmniejszenia zużycia energii o 20-30%. Osiągnięta wydajność usuwania zanieczyszczeń jest wysoka i wynosi 98% dla SO2 i 70-90% dla NOx, w zależności od warunków procesu. Można uzyskać wysoką wydajność usuwania SO2 przy bardzo małym zużyciu energii (około 1% mocy bloku). Większa cześć energii zużyta zostaje na redukcję NOx. Wydajność SO2 silnie wzrasta ze spadkiem temperatury, natomiast w przypadku (NOx) - wydajność wzrasta ze wzrostem temperatury. Zjawiska te pozwalają na dostosowanie warunków procesu do zadanej wydajności usuwania tych zanieczyszczeń (zgodnie z obowiązującymi normami emisji/imisji). Zależnie od wymagań można zmieniać temperaturę na wyjściu od 65 do 90oC. Proces można łatwo kontrolować. W procesie usuwa się także lotne związki organiczne.

Intensywne badania przeprowadzone we współpracy z MAEA, JAERI (Japonia), FK Karlsruhe) i innymi instytucjami stały się podstawa do zaprojektowania instalacji przemysłowej, która została zbudowana w EC Pomorzany (Zespól Elektrowni Dolna Odra). Instalacja będzie oczyszczać gaz z dwóch kotłów, każdy o mocy 60 MWe.

Koszty inwestycyjne i operacyjne są około 20% niższe niż dla procesów konwencjonalnych, a wymagania co do przestrzeni o 20% niższe. Ma to istotne znaczenie w przypadku instalacji budowanej na już funkcjonujących elektrowniach. Próby przeprowadzone w stacji pilotowej i na instalacji laboratoryjnej na zlecenie Berkeley Research Association (USA) oraz CChEN (Chile) potwierdziły możliwość wykorzystania procesu do oczyszczania gazów powstających ze spalania węgla o wysokiej zawartości siarki (około 3000 ppm) i z procesów hutniczych miedzi (do 15% objętości SO2). Kombinowany proces z użyciem energii mikrofalowej i wiązki elektronowej został opatentowany a Ebara Co. wykupiła 30% własności patentu.

Polska stacja pilotowa uhonorowana została złotym medalem z wyróżnieniem jury na 44 Światowej Wystawie Wynalazków "Eureka" w Brukseli w 1995 roku.