61 lat temu reaktor EWA osiągnął stan krytyczny

Data dodania: poniedziałek, 3 czerwca 2019, autor: nuclear.pl

Mija 61 lat od pierwszej samopodtrzymującej się reakcji łańcuchowej rozszczepienia Uranu w Polsce. Pierwszy polski reaktor badawczy EWA uruchomiony w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku, osiągnął stan krytyczny 31 maja 1958 roku.

Reaktor EWA (skrót od Eksperymentalny, Wodny, Atomowy) był pierwszym reaktorem badawczym w Polsce. Jego budowa rozpoczęła się wiosną 1956 roku. Uroczyste otwarcie reaktora miało miejsce 14 czerwca 1958 roku, ale pierwsza samopodtrzymująca się reakcja łańcuchowa rozszczepienia uranu miała miejsce już 31 maja 1958 roku.

Była to konstrukcja radziecka, typu WWR-S, o mocy cieplnej pierwotnie równej 2 MW, gdzie paliwem był wzbogacony do 10% uran, moderatorem i chłodziwem natomiast zwykła woda. W 1963 i 1967 roku reaktor modernizowano, m.in. zwiększając wzbogacenie paliwa (dodając również układy zwiększające bezpieczeństwo eksploatacji), w wyniku czego jego moc cieplna wzrosła kolejno do 4 MW i 10 MW. Strumień neutronów w reaktorze osiągał wartość 1014 n/cm2s.

Reaktor EWA był wykorzystywany do produkcji izotopów promieniotwórczych oraz do badań prowadzonych na wiązkach neutronów wyprowadzanych z kanałów poziomych. Wytwarzane izotopy promieniotwórcze wykorzystywane były głównie w diagnostyce i terapii medycznej, a także w przemyśle i badaniach naukowych.

Eksploatację reaktora EWA zakończono w lutym 1995 roku, a rozpoczęty w 1997 roku proces likwidacji w 2002 roku osiągnął stan określany mianem zakończenia fazy drugiej. Dalsze prace wstrzymano, nie przewidując obecnie likwidacji do stanu "zielonej trawy" (faza trzecia), gdyż był plan zainstalowania w korpusie osłony biologicznej reaktora suchego przechowalnika wypalonego paliwa z reaktorów EWA i MARIA.

Jednakże w ramach inicjatywy ograniczenia zagrożeń globalnych - Global Threat Reduction Initiative (GTRI), prowadzonej przez NNSA i obejmującej ponad 20 krajów eksploatujących reaktory badawcze z paliwem jądrowym typu HEU, przechowywane w Świerku Wypalone paliwo z wysokowzbogaconego uranu zostało wywiezione do Rosji w 2010 roku, zaś świeże paliwo w dwóch partiach w 2006 i 2007 roku. Inne skażone elementy przechowywane są w Krajowym Składowisku Odpadów Promieniotwórczych w Różanie. Budynek reaktora jest wykorzystywany przez Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych.

Należy zauważyć, że w ośrodku jądrowym w Świerku oprócz dwóch znanych reaktorów EWA i MARIA (uruchomiony w 1974 roku i nadal eksploatowany) zbudowano jeszcze trzy zestawy krytyczne (tzw. reaktory mocy zerowej) znane pod nazwami: ANNA, MARYLA, AGATA oraz P-ANNA jako modyfikację zestawu ANNA, oraz zestaw podkrytyczny HELENA. Wszystkie reaktory oprócz reaktora MARIA są obecnie wyłączone z eksploatacji.

Więcej na temat polskich reaktorów doświadczalnych można przeczytać
pod linkiem.

Źródło: PAA, nuclear.pl