Raport IRRS. Po sześciu latach nadal istotny

Data dodania: środa, 17 lipca 2019, autor: nuclear.pl

Polski Senat bez poprawek przyjął ustawę o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej. W zeszłym tygodniu opisywaliśmy jedną z przyczyn noweli Prawa atomowego. Pozostawszy w tematyce wpływu raportu IRRS na krajowe prawodawstwo warto pochylić się nad jego genezą. Mówimy wszak o kontroli przeprowadzonej na prośbę polskiego rządu, zwieńczonej obszernym raportem, którego rekomendacje i sugestie, jako stanowiące przyczynę ostatniej nowelizacji, projektodawca wyliczył w ostatniej kolejności.

• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowi o związaniu Państw Członkowskich prawem UE. Dyrektywa jest aktem prawnym wiążącym co do rezultatu; pozostawia państwu, do którego jest kierowana, swobodę wyboru środków i formy. Respektując postanowienia Traktatu, Polska dokonuje implementacji dyrektyw Euratomu.
• Pod względem prawnym czymś zgoła innym jest raport IRRS. Niemniej, należy postawić pytanie: czy wzięcie go pod rozwagę przez prawodawcę wzmacnia wiarygodność Polski jako przyszłego (potencjalnego) użytkownika energii jądrowej?

1. prowadzenie regularnie aktualizowanej strony internetowej z mapami przedstawiającymi moc dawki promieniowania gamma na terytorium Polski;
2. wydawanie kwartalnika "Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna";
3. przekazywanie opinii publicznej kwartalnych komunikatów w sprawie sytuacji radiacyjnej kraju i poziomów skażenia promieniotwórczego w warunkach normalnych i zdarzenia radiacyjnego;
4. przygotowywanie rocznych raportów z działalności Prezesa Agencji.

1. proaktywne wypracowanie ram współpracy z Urzędem Dozoru Technicznego do celów przeprowadzania okresowej oceny bezpieczeństwa (pozytywnie oceniono pozostawanie przez UDT w kontakcie z PAA podczas wykonywania kontroli przez Urząd);
2. długoletnie doświadczenie i długoletnia praktyka kierownictwa PAA w dozorze i osobisty udział w szkoleniu nowych inspektorów (choćby przeznaczenie 7% czasu na szkolenia pracowników).

W raporcie zawarto również rekomendacje:

1. przyjęcie jednego czytelnego dokumentu określającego politykę i strategię bezpieczeństwa (raport stanowi o strategicznym dokumencie, w którym weźmie się pod rozwagę ewolucję kontroli bezpieczeństwa w przyszłości);
2. opracowanie przez rząd procedur i wymogów gwarantujących niepodleganie odwoływania członków kierownictwa PAA nieuzasadnionym wpływom politycznym (niemniej PAA określono organem niezależnym, o ugruntowanej pozycji);
3. wprowadzenie w życie przez rząd środków uniemożliwiających udział inwestora bądź PAA w zarządzaniu funduszem likwidacyjnym (w raporcie wyrażono się wprost o konieczności uchwalenia bardziej rygorystycznych zasad, odnoszących się do zarządzania funduszem likwidacyjnym);
4. zapewnienie przez rząd odpowiednich zasobów w celu szybkiego usunięcia nieposegregowanych odpadów historycznych (ta kwestia zasługuje na osobne przedstawienie, dotyka bowiem nieprzystosowania warunków przechowywania różnych odpadów w KSOP - którego zamknięcie planuje się na 2022 - w tym odkrycia skażenia trytem i nieprzewidzenia przez KSOP w swoim rocznym planie działań mających na celu przywrócenie Składowiska do stanu użytkowego i przeprowadzenia charakterystyki odpadów);
5. skorzystanie przez rząd z możliwości wynikłych z inicjatywy programu energetyki jądrowej dla dostosowania rozporządzeń do norm MAEA w sprawie postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym w celu wzmocnienia bezpieczeństwa i transparentności oraz opracowanie metodologii dotyczącej sporządzania klasyfikacji odpadów przeznaczonych do składowania;
6. dalsze rozwijanie przez PAA planu zatrudnienia dotyczącego bieżącego i przyszłego zakresu funkcji dozorowych z uwzględnieniem liczby potrzebnych pracowników oraz ich niezbędnej wiedzy, umiejętności i zdolności do realizowanych celów i priorytetów organizacyjnych - z założeniem, że plan zatrudnienia powinien zwiększyć efektywność wewnętrznych zasobów i korzystania z zewnętrznego wsparcia (tę rekomendację poparto mnogością przeprowadzanych przez PAA kontroli i wydawanych przez Agencję zezwoleń);
7. ustanowienie przez rząd regulacji w sprawie kategoryzacji zagrożeń zgodnie z wytycznymi MAEA i nawiązanie kontaktów z odpowiednimi organizacjami, aby przeprowadzić ocenę zagrożeń na poziomie krajowym (kategoryzacja wedle IAEA Safety Standards Series No. GS-R-2);
8. odzwierciedlanie przez PAA celów bezpieczeństwa w dokumentacji systemu zarządzania i rozpoznawanie procesów koniecznych do osiągnięcia swoich misji, wizji oraz celów (uzasadnienie tej rekomendacji dotyczyły również zintegrowania systemu zarządzania);
9. opracowanie przez rząd regulacji dotyczących stref planowania awaryjnego wokół obiektów sklasyfikowanych do odpowiednich kategorii zagrożeń (z rozróżnieniem na kategorie I i II, zgodnie z powoływanym już GS-R-2);
10. promowanie przez kierownictwo PAA świadomości wewnętrznej kultury bezpieczeństwa oraz zapewnienie jej odpowiedniego odzwierciedlenia w systemie zarządzania Agencji;
11. powołanie przez PAA osoby posiadającej obowiązki i stosowne uprawnienia do koordynacji procesu opracowywania i wdrażania systemu zarządzania.

1. ustalenie bądź zrewidowanie porozumień i zasad współpracy z innymi organami administracji rządowej;
2. opracowanie wewnętrznego procesu w celu korzystania z informacji zwrotnych, dotyczących doświadczeń eksploatacyjnych, zdarzeń i awarii w Polsce oraz w innych państwach;
3. dokonanie analizy dostępności zewnętrznego wsparcia w obrębie dziedzin technicznych oraz w innych obszarach, niezbędnych do realizacji funkcji dozorowych w programie PPEJ;
4. przygotowanie przez organ dozoru Agencji strategii mającej na celu poprawę transparentności w komunikacji ze społeczeństwem odnośnie do zagrożeń i incydentów występujących w obiektach i jednostkach prowadzących działalność podlegającą jego regulacjom;
5. opracowanie planu wydawania wewnętrznych dokumentów zawierających wytyczne dla różnych etapów funkcjonowania składowiska;
6. opracowanie procedur obejmujących weryfikację i ocenę nowych obiektów, modyfikacji projektowych i mian w raporcie bezpieczeństwa dla reaktorów badawczych;
7. rozważenie sposobu wzmocnienia i sformalizowania udziału pracowników CEZAR (Centrum do Spraw Zdarzeń Radiacyjnych) w procesach wydawania zezwoleń i kontroli;
8. stworzenie programu zapewnienia jakości w celu zapewnienia wysokiego stopnia dostępności i niezawodności dostaw, sprzętu i systemów komunikacji oraz urządzeń koniecznych do przeprowadzenia działań reagowania poza terenem zakładu;
9. rozważenie stworzenia strategii opracowywania wewnętrznych wytycznych określających zasady, wymogi i związane z nimi kryteria bezpieczeństwa, stosowane do informowania o postanowieniach, decyzjach oraz działaniach dozorowych, podejmowanych w trakcie przeglądu i oceny materiału przedłożonego jako część wniosków o wydanie zezwolenia;
10. rozważenie wzmocnienia kontaktów przedlicencyjnych z przyszłymi wnioskodawcami elektrowni jądrowej, by wspierać wzajemne zrozumienie oczekiwań dozorowych.

1. przyspieszenia pracy nad Krajowym Planem Postępowania z Odpadami Promieniotwórczymi i Wypalonym Paliwem Jądrowym i procesem lokalizacyjnym dotyczącym nowego składowiska powierzchniowego dla odpadów o niskiej i średniej aktywności;
2. wzięcie pod uwagę w działaniach dotyczących PPEJ wpływu jakichkolwiek opóźnień w podejmowaniu decyzji w sprawie silnej strategii postępowania na stworzenie pakietu odpadowego i jego treść oraz ustanowienie koniecznych funduszy;
3. rozważenie wzmocnienia umów dwustronnych z Federacją Rosyjską i Białorusią, uwzględniających sytuację potencjalnej nowej elektrowni jądrowej, zlokalizowanej blisko granic Polski, oraz strategii i mechanizmów umożliwiających PAA "przyciągnięcie i zatrzymanie świetnie wyszkolonych pracowników".